"Jeotermal elektrik Santralleri baz yük santrallerdir. Türkiye'deki en yüksek deÄŸer %99 civarında Aydın Germencik (47,4 MWe, Galip Hoca) Jeotermal Elektrik santralidir ".

 

+ = entegre sera ısıtması var.
 
NOT: Kaplıca, Termal su temin eden, dağıtan yerler: Ä°zmir Jeotermal A.Åž., ÇeÅŸme Jeotermal A.Åž., Samsun-Havza Belediyesi, Yalova Termal Belediyesi, Sandıklı Belediyesi
 
Dünya’da ilk ısıtmalar doÄŸal çıkışların kanallar vasıtasıyla akıtılarak seraların ve kaplıca tesislerinin ısıtılması ile olmuÅŸtur. TekniÄŸine daha uygun uygulama ABD Boise Ä°daho’da 1870’li yıllarda bir iÅŸ merkezinin jeotermal ile ısıtılmasıdır. Bunu takiben 1930’lu yıllarda ise yoÄŸun hava kirliliÄŸinin yaÅŸandığı Ä°zlanda Reykjavik’te ÅŸehir ısıtması baÅŸlamış, sonrasında bunu diÄŸer ÅŸehirler takip etmiÅŸtir.
 
Türkiye’de ise jeotermal merkezi ısıtma, 1980’li yıllarda Ä°zmir-Balçova termal tesislerinin ısıtılması, Dokuz Eylül üniversitesi kampüsünün ısıtılması, Balıkesir-Gönen’de ve Kütahya-Simav’da ÅŸehir ısıtması ile baÅŸlamış ve bugünkü hale gelmiÅŸtir. Ä°zmir-Balçova Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi, EGEC-European Geothermal Energy Council (Belçika) tarafından Nisan 1999 tarihinde Ferrara/Ä°talya’da, teknik ve ekonomik açıdan dünyadaki yedi en baÅŸarılı jeotermal uygulama arasına seçilmiÅŸtir.

Türkiye’de ÅŸu anda elektrik üretimi, jeotermal merkezi ısıtma, sera ısıtma, karbondioksit üretimi, termal turizm ve diÄŸerleri ile Türk Milli Ekonomisine jeotermalin yarattığı ekonomik faaliyet katkısı yılda yaklaşık 172 Milyar TL olarak hesap edilmiÅŸtir.

 
Sektörde yapılan toplam (direkt/indirekt) istihdam ise 240.000 kiÅŸidir.
 
Ayrıca, mevcut tüm jeotermal deÄŸerlendirmelerinin elektrik tarifesi ile devlet destekli ısıtma tarifesine göre ayrı ayrı hesap edilmesine göre yaklaşık 78 Milyar TL doÄŸal gaz eÅŸdeÄŸeridir (Ekim,2023).
 
 Ayrıca, mevcut tüm deÄŸerlendirmelerin doÄŸal gaz ile yapılması halinde yaklaşık 5 Milyar m³/yıl doÄŸal gaz eÅŸdeÄŸeri olacaktır.


DÜÅžÜK SICAKLIKLI JEOTERMAL ISITMA UYGULAMALARI
KırÅŸehir’de 1994 yılından beri 57°C sıcaklığında jeotermal su ile 1900 konut merkezi olarak ısıtılmaktadır.
 
DüÅŸük sıcaklıklı jeotermal su ile ısıtılan Termal Tesisler;
Afyon-OruçoÄŸlu Termal Resort tesisleri 1992 yılından beri 48°C sıcaklığında jeotermal su ile tabandan ısıtılmaktadır. Ayrıca, Bolu-Karacasu Termal Tesisleri kısmi olarak 44°C ile 2001 yılından beri, Rize-Ayder Kür Merkezi 55°C, Hatay-Kumlu Termal Tesisleri 37°C ve tabandan ısıtma ile, Sivas-Sıcak Çermik Kaplıcaları 46°C ve Samsun-Havza Termal Tesisleri 54°C sıcaklığındaki jeotermal su ile ısıtılmaktadır. Haymana’da 45°C’lik jeotermal su ile tabandan Cami ısıtması yapılmaktadır.
 

Afyon-OruçoÄŸlu Termal tesisleri

 
 
 
 
 

 
Dünya Ülkelerinin Jeotermale VerdiÄŸi TeÅŸvikler, Destekler (Feed In Tariff-FIT) AÅŸağıya Çıkarılmıştır;

Jeotermal elektrik alım teÅŸvikleri feed in tariff (FIT) konusunda ise ÅŸu anda 20 yıla göre; Almanya’da normal hidrotermal jeotermale (EGS dahil) 25 € cent/kWh (entegre ısıtmaya 6 € cent/kWh ilave) FIT uygulanmaktadır. Fransa’nın uyguladığı FIT deÄŸeri 23 € cent/kWh’tir. Ä°sviçre 29 - 54 $ cent/kWh teÅŸvik uygulamaktadır.
Dünya’da 15’ten fazla ülke jeotermale teÅŸvik, feed in tariff uygulamaktadır. Japonya 22-34 $ cent/kWh arasında ve Hindistan 15 yıl boyunca 15 $ cent/kWh  FIT uygulamıştır. Bu nedenle kendi yerli, yenilenebilir, milli enerji kaynağımızın en az 15 yıl süreyle desteklenmesi (birçok dünya ülkelerinde bu 20 yıldır) ile enerjide dışa bağımlılığımız azalacak, kendi yerli, milli kaynağımızı kullanacak, cari açığımız azalacak, çevreye desteÄŸimiz olacak ve istihdam saÄŸlanacaktır.
 
JEOTERMAL MERKEZÄ° ISITMA (ÅžEHÄ°R, SERA) VE SOÄžUTMA
SÄ°STEMLERÄ°NÄ°N TEÅžVÄ°K Ä°HTÄ°YACI
Jeotermal merkezi ısıtma sistemleri Amerika ve Avrupa’da Belediye, Belediye+Özel sektör iÅŸbirliÄŸi veya ÅŸehir konseyleri tarafından kurulmakta ve iÅŸletilmektedir.
 
Jeotermal merkezi ısıtma sistemlerinin yatırım döneminde teÅŸviÄŸe ihtiyacı vardır çünkü Belediye veya Belediye ÅŸirketlerinin, YÄ°KOB ve Valilik Özel Ä°dare beraberliÄŸinin bir jeotermal sahaya ihtiyacı olacaktır. Tabii ki bu sahanın ÅŸehir merkezine en fazla 20 km civarı mesafede olması, ve ayrıca yatırımın ekonomisi için ÅŸehrin büyüklüÄŸü yani pazar büyüklüÄŸü önemlidir.
 
Yani taşıma mesafesi yatırımın ekonomisini belirlemektedir. Bu nedenle bu tür yatırımlara devletin Ä°ller Bankası, kamu bankaları ve diÄŸer bankalar aracılığı ile 15 yıla kadar vadeli uygun kredi imkanı saÄŸlaması gerekmektedir.
 
Yatırımda kullanılacak yerli makine ve teçhizatın %25 teÅŸvik primine tabii tutulması ve yatırım kalemlerine KDV uygulanmaması gibi teÅŸviklere ihtiyaç vardır. Ä°ÅŸletme döneminde ise herhangi bir teÅŸviÄŸe ihtiyaç yoktur.

 

Ayrıca, jeotermal elektrik santrallerinden kullanılacak reenjeksiyon ısısı, hava soÄŸutmalı kondenser atık ısısı ve diÄŸer ısılar içinde jeotermal merkezi ısıtma sistemine, sera ısıtma sistemine jeotermal elektrik santralinin saÄŸlayacağı ısının doÄŸalgaz kalorifik eÅŸdeÄŸerinin parasal karşılığının %3’üne kadar teÅŸvik ödemesini devletin yapması gerekir.
 
Ayrıca jeotermal ısı kullanıcı merkezi ısıtma veya sera iÅŸletmecisi santralden kullandığı ısının doÄŸalgaz kalorifik eÅŸdeÄŸerinin parasal karşılığının %3’ü kadar da bir ödemeyi santral yatırımcısı ve iÅŸletmecisine ödemelidir. Bu ÅŸekilde hem jeotermal elektrik santrali iÅŸletmecisi, hem jeotermal merkezi ısıtma sistemi, ve hem de sera yatırım ve iÅŸletmesinin ısı enerjisi ihtiyaçları karşılanır, ekonomik olur ve çözümlenebilir.
 
Türkiye’de ilk jeotermal elektrik santralinin devreye girmesinden bu tarafa yaklaşık 15 yıldan fazla sürede jeotermal sahalarımızdaki CO₂ global olarak % 50-70 arasında azalmıştır. Bu azalmanın karşılığı Dünya Bankası-TKB’nin risk paylaşım mekanizmasındaki koyduÄŸu sınır olan 540 gr/kWh deÄŸerinin altına 350-440 gr/kWh civarına düÅŸmüÅŸtür. Jeotermal santrallarımızdaki bu azalmanın karşılığında tabii ki üretim azalması ve bunu önlemek için de kuyu içi pompası kullanımı baÅŸlamıştır.
 
Ayrıca, bazı jeotermal sahalarda santralin tipine ve teknolojisine göre H₂S’in (Hidrojen Sülfür) durumu çevre açısından ve halkın tepkisi açısından önem kazanmaktadır. Bütün sahalarda H₂S seviyesi aynı deÄŸildir. Sahadan sahaya farklılıklar göstermektedir.  Jeotermal sahalarda santrallerden çıkan H₂S’in eliminasyonu içinde teknikler vardır. Bu tekniklerin uygulanması için (bunlar bir ek maddi yük getirmektedir) devletin Ä°talya’da olduÄŸu gibi ek teÅŸvikler vermesi gerekmektedir. Jeotermal akışkanın reenjeksiyonun yapıldığının devlet tarafından denetlemesi gerekmektedir.

Jeotermal enerji Dünya’da temiz enerji sınıfındadır fakat Türkiye’de zaman zaman temiz enerji sınıfında sayılmaması üzücüdür. Bu durum hem bazı yanlış ve eksik uygulamanın ve hem de bilgilendirmenin bir sonucudur. Dolayısı ile devletin yani kamunun çok iyi bir ÅŸekilde denetlemesi ve çevreye % 100 duyarlı hale gelmesi için ilave teÅŸvikler uygulaması bir zorunluluktur.
 
Dünyada jeotermal zenginliÄŸi ile dördüncü sırada yer alan Türkiye, jeotermal potansiyeli ile toplam elektrik enerjisi ihtiyacının yaklaşık %30’una kadar (EGS/HDR dahil), ısıtmada ısı enerjisi ihtiyacının yaklaşık %30’una kadar karşılayabilecek potansiyele sahiptir. Bunların ağırlık ortalaması alındığında Türkiye enerji (elektrik + ısı enerjisi) ihtiyacının %30’unu karşılamaya taliptir. 
 
Jeotermal hidrotermal teknik ekonomik elektrik potansiyelimiz olan 9000 MWe ile hidrotermal teknik ısı potansiyelimiz olan 107.000 MWt (EGS/HDR potansiyeli hariç); elektrik üretimi, ÅŸehir ısıtma, soÄŸutma, sera ısıtma, termal tesis ısıtma, kaplıca kullanımı, kimyasal maddeler üretimi, sanayide kullanım vb uygulamalarda tam deÄŸerlendirilmesi halinde saÄŸlanacak hedef yıllık net yurt içi katma deÄŸer 86 Milyar ABD Doları civarında olabilecektir.
 
Türkiye, 1995 yılında, elektrik üretimi kurulu gücünde Dünyada 11nci sırada iken, 2018 yılında 4.lüÄŸe yükselmiÅŸtir. Ocak 2022 itibariyle, jeotermal kaynak potansiyelimizin (hidrotermal dahil, EGS/HDR hariç) ancak yaklaşık %18’i deÄŸerlendirilmektedir. 2010-2015 yılları arasında Türkiye, jeotermal kurulu güç kapasite artışında dünya birincisi ilan edilmiÅŸtir (Dünya Jeotermal Kongresi WGC2015-Avustralya).

Türkiye Jeotermal DerneÄŸi’nin yapmış oduÄŸu çalışmaya göre;

Türkiye Jeotermal DerneÄŸi’nin yapmış olduÄŸu çalışmaya göre;

Türkiye’de Jeotermal Enerji ile Isıtılabilecek Potansiyel YerleÅŸim Birimleri (Jeotermal saha potansiyeli ve pazara göre teknik ve ekonomik global yaklaşım):

 

Ä°zmir                       (+SoÄŸutma)                  240.000  Konut
Denizli ve Civarı    (+SoÄŸutma)                   120.000  Konut
Aydın ve Civarı     (+SoÄŸutma)                    120.000  Konut
Bursa ve Civarı     (+SoÄŸutma)                      75.000  Konut
Balıkesir ve Civarı                                        25.000  Konut
Afyonkarahisar ve Civarı                              50.000  Konut
Manisa + Turgutlu                                        40.000  Konut
Kütahya ve Civarı                                         25.000  Konut
Çanakkale ve Civarı                                    15.000  Konut
Sakarya – Akyazı – Kuzuluk                         30.000  Konut
Salihli                    (+SoÄŸutma)                     30.000  Konut
Bolu ve Civarı                                              10.000  Konut
Yozgat ve Civarı                                          25.000  Konut
Nazilli                                                           25.000  Konut
Erzurum                                                       10.000  Konut
Åžanlıurfa                                                      20.000   Konut
KırÅŸehir                                                        20.000   Konut
Dikili-Bergama (Ä°zmir) (+SoÄŸutma)              25.000   Konut
AlaÅŸehir (Manisa)  (+SoÄŸutma)                   15.000   Konut
AliaÄŸa (Ä°zmir)        (+SoÄŸutma)                    15.000   Konut
Sivas                                                          20.000   Konut
Bingöl                                                         20.000   Konut
DiÄŸer yerleÅŸim birimleri                               25.000   Konut

^{__________________________________________________________________________________________________}    

ARA TOPLAM (Konut ısıtması)       1 Milyon Konut  

^{__________________________________________________________________________________________________}

Termal tesis ve Sera Isıtması          250000 Konut EÅŸdeÄŸeri*

^{__________________________________________________________________________________________________}    

GENEL TOPLAM                             1.250.000 Konut** EÅŸdeÄŸeri (10000 MWt)  

^{__________________________________________________________________________________________________}

DOÄžALGAZ /KALORÄ°FER YAKITI EÅžDEÄžERÄ°  (Isıtma, soÄŸutma ve sıcak su için): 2.7 Milyar ABD $ / YIL

 

 

 
UZUN MESAFELÄ° JEOTERMAL TAÅžIMA VE SICAKLIK KAYBI

Jeotermal merkezi ısıtma amaçlı jeotermal su taşıma hattı en uzun 61 km ile Ä°zlanda’da yer almaktadır. Ayrıca, yine Ä°zlanda’da 2°C’lik sıcaklık kaybı ile 27 km’lik jeotermal ısı enerjisi taşıması yapılmaktadır. Türkiye’de ise en uzun taşıma 15 km ile Afyon’dadır. Sandıklı’daki jeotermal su taşıma hattındaki sıcaklık kaybı 2 °C’dir. Uzun mesafeli jeotermal taşıma yatırımlarının ekonomisi çok dikkatlice incelenmelidir.
 
Eskiden Dünyada ve ülkemizde önemli bir sorun olan kabuklaÅŸma (kireçlenme) ve korozyon (çürüme) gibi teknik sorunlar günümüzde büyük iÅŸletmelerde ekonomik olarak nerdeyse tamamen çözülmüÅŸtür.
 
Bazı Jeotermal kaynaklarımızın yerleÅŸim birimlerine uzaklığı ve küçük yerleÅŸim birimleri olmaları nedeniyle 10 Milyon konut eÅŸdeÄŸeri ısı potansiyelinin yaklaşık 1 Milyon konutu bugünün teknik ve ekonomik pazar ÅŸartlarına göre ısıtma amaçlı olarak deÄŸerlendirilebilecektir.
 
Ancak jeotermal sahalara yakın bölgelerde sera ısıtması, endüstriyel kullanım, kaplıca amaçlı kullanım, kimyasal madde üretimi, balık çiftlikleri v.b. kullanımları uygulamak mümkündür. Jeotermal Merkezi Isıtma/soÄŸutmadan arta kalan potansiyelimiz ile de yukarıda adı geçen deÄŸerlendirmeleri gerçekleÅŸtirerek potansiyelimiz tam olarak deÄŸerlendirilebilecektir.

Türkiye’de hedeflenen 1 Milyon konutun jeotermal ile ısıtılmasının eÅŸdeÄŸeri olan 8000 MWt jeotermal merkezi ısıtma kurulu gücü olarak karşılaÅŸtırıldığında, 1700 MWe’lık bir Nükleer Santralin yaklaşık beÅŸ katıdır.  Yılık ısı enerjisi ikamesi olarak karşılaÅŸtırıldığında ise üç katı olmaktadır.